Двухдзённая канферэнцыя «Канфесійная гісторыя Беларусі і Расіі ў 1920–1930-я гады: спадчына свяціцеля Ціхана (Бялавіна)» пачала сваю працу 24 кастрычніка і сабрала вядучых гісторыкаў, багасловаў і даследчыкаў Беларусі і Расіі.
Перад пачаткам канферэнцыі адбылося адкрыццё выставы «Свяціцель Ціхан і беларуская зямля», арганізаванай Купалаўскім універсітэтам сумесна з Гродзенскай епархіяй Беларускай Праваслаўнай Царквы. Кандыдат багаслоўя, настаяцель храма Святога роўнаапостальнага князя Уладзіміра г. Гродна Аляксандр Велісейчык прадставіў наведвальнікам выставы ўнікальныя матэрыялы, якія асвятляюць асноўныя вехі жыцця і служэння свяціцеля Ціхана і знаходжанне яго на беларускіх землях у перыяд з 1913 па 1915 год.
Адзначым, навуковая канферэнцыя і выстава прысвечаны 160-годдзю з дня нараджэння свяціцеля Ціхана і 100-годдзю з дня яго смерці.
З прывітальным словам на адкрыцці канферэнцыі выступіла рэктар Купалаўскага ўніверсітэта, доктар гістарычных навук Ірына Кітурка:
– Як рэктар універсітэта я адчуваю гонар за сённяшняе мерапрыемства. Правядзенне навуковай канферэнцыі «Канфесійная гісторыя Беларусі і Расіі ў 1920–1930-я гады: спадчына свяціцеля Ціхана (Бялавіна)» стала магчымай дзякуючы плённаму і доўгачасоваму супрацоўніцтву з Гродзенскай епархіяй Беларускай Праваслаўнай Царквы і Свята-Філарэтаўскім інстытутам г. Масква.
Ірына Фёдараўна выказала падзяку Архіепіскапу Гродзенскаму і Ваўкавыскаму Антонію за актыўны ўдзел у духоўна-маральным выхаванні моладзі і адзначыла мерапрыемствы, якія праводзяцца ў Купалаўскім універсітэце, у ліку якіх штогадовыя Каложскія адкрытыя абласныя навукова-адукацыйныя чытанні,
– Для Гродна і беларускай зямлі свяціцель Ціхан з'яўляецца чалавекам блізкім, паколькі ён быў кіраўніком Літоўскай епархіяй, і некалькі раёнаў, якія ўваходзілі ў той час у склад Беларусі, былі непасрэдна ў яго кананічным вядзенні. Гродзенская епархія была прадстаўлена ў складзе Літоўскай епархіі Шчучынскім і Воранаўскім раёнамі. У самым Гродне свяціцель Ціхан быў двойчы ў 1914 годзе, наведваючы Сафійскі сабор, які, на жаль, не захаваўся да нашых дзён, Кафедральны сабор і іншыя арганізацыі. Мы лічым яго апекуном нашай зямлі і нашай Епархіі. Сёння для ўсіх нас важны яго прыклад устойлівасці, служэння Царкве і прытрымліванне выбранага шляху, – адзначыў Архіепіскап Гродзенскі і Ваўкавыскі Антоній.
ААрхіепіскап падкрэсліў, што супрацоўніцтва з Купалаўскім універсітэтам пачалося ўжо даўно і развіваецца ў многіх напрамках. Напрыклад, студэнты дапамагаюць прыходам епархіі, гісторыкі займаюцца афармленнем і сістэматызацыяй архіваў, важных гістарычных матэрыялаў.Поприветствовал участников конференции и кандидат педагогических наук, ректор Свято-Филаретовского института Александр Копировский:
– З Гродзенскім дзяржаўным універсітэтам імя Янкі Купалы мы сябруем і плённа сустракаемся ўжо больш за шэсць гадоў, і за гэты час было арганізавана некалькі канферэнцый. Наш інстытут свецкі, у ім навучаюцца больш за 500 чалавек, якія маюць вышэйшую адукацыю. Яны выбралі праваслаўную веру свядома, і хочуць атрымаць веды ў гэтай галіне. Што тычыцца канфесійнай гісторыі Расіі 1920-1930-х гадоў, то шмат у чым яна ўтоена, а свяціцель Ціхан – яркая і жывая фігура гэтага перыяду, з ім трэба пазнаёміцца глыбока і ўбачыць гісторыю Царквы ў розных аспектах.
Падчас пленарнага пасяджэння прагучалі даклады Архіепіскапа Гродзенскага і Ваўкавыскага Антонія «Свяціцель Ціхан, Патрыярх Маскоўскі (1865–1925): жыццё і царкоўнае служэнне»; кандыдата гістарычных навук, дацэнта, загадчыка кафедры багаслоўя Свята-Філарэтаўскага інстытута Канстанціна Абознага «Свяцейшы патрыярх Ціхан і бальшавіцкая ўлада ў 1918–1919 гады»; доктара гістарычных навук Інстытута ўсеагульнай гісторыі РАН Аляксея Бяглова «Царкоўна-грамадская самаарганізацыя ў эпоху патрыярха Ціхана: епархіяльныя з'езды 1917 года на фоне грамадскіх форумаў рэвалюцыйнага часу»; а таксама кандыдата гістарычных навук, дацэнта кафедры гісторыі Беларусі, археалогіі і спецыяльных гістарычных дысцыплін ГрДУ імя Янкі Купалы Аляксандра Горнага «Патрыярх Ціхан і беларускі нацыянальны рух: супрацоўніцтва ў імя Царквы».
Пасля выступленняў адбылася дыскусія, падчас якой удзельнікі абмяняліся думкамі, ідэямі і аргументамі па тэмах дакладаў.
У рамках навуковага форуму была падпісана праграма супрацоўніцтва паміж Гродзенскай епархіяй і ГрДУ імя Янкі Купалы на 2025-2026 навучальны год.
Працягнулася канферэнцыя працай дыскусійных панэляў па тэмах «Патрыярх Ціхан і досвед спавядніцтва святароў і свецкіх», «Феномен новапакутніцтва і спавядніцтва ў гісторыі Рускай праваслаўнай царквы ў ХХ стагоддзі» і «Міжканфесійны дыялог у Беларусі і Расіі ў 1920 –1930». З дакладамі выступілі навукоўцы Свята-Філарэтаўскага інстытута, Расійскага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя А.І. Герцэна, Рускай хрысціянскай гуманітарнай акадэміі імя Ф.М. Дастаеўскага, Культурна-асветніцкага цэнтра «Праабражэнне» (г. Масква), Інстытута гісторыі, археалогіі і этнаграфіі народаў Далёкага Усходу ДВА РАН, прадстаўнікі Мінскай духоўнай семінарыі, Мінскай духоўнай акадэміі, Гомельскай і Жлобінскай епархіі.
На другі дзень канферэнцыі, 25 кастрычніка, на ўдзельнікаў чакае культурная праграма з наведваннем храмаў.
Арганізатарамі мерапрыемства выступілі Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы, Гродзенская епархія Беларускай Праваслаўнай Царквы і Свята-Філарэтаўскі інстытут.
Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы