Опубликовано в газете "Гродзенскі ўніверсітэт" в № 1 от 24 января 2020 года
Аляксандр Горны: «Гістарычная навука – гэта прыемная залежнасць, ад якой вельмі цяжка пазбавіцца»
Дацэнту кафедры гісторыі Беларусі, археалогіі і спецыяльных гістарычных дысцыплін ГрДУ імя Янкі Купалы Аляксандру Горнаму прызначана стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь як таленавітаму маладому вучонаму. Дасягненні стыпендыята маюць навуковую значнасць, атрыманыя вынікі выкарыстоўваюцца ў вучэбным працэсе і практычнай дзейнасці сацыяльнай сферы Беларусі.
Сакрэтам свайго поспеху малады навукоўца Аляксандр Горны падзяліўся з чытачамі газеты “Гродзенскі ўніверсітэт”.
– Што стаіць за ўзнагародай стыпендыята?
– Вялікая працаздольнасць, якую я, несумненна, атрымаў у спадчыну ад бацькоў, лічу, прывяла мяне да поспеху. Акрамя таго, пытлівасць розуму, цікавасць да ўсяго новага, пастаяннае імкненне да ўдасканалення сваіх ведаў і сябе. Залог поспеху, думаю, таксама ў жаданні выйсці за межы нейкага вызначанага жыццёвага алгарытму. Дарэчы, маладым вучоным таксама раю не спыняцца на сваёй кандыдацкай дысертацыі, а пастарацца адразу забыцца пра яе пасля абароны і знаходзіць новыя праблемы для навуковага пошуку. Гэта ў прынцыпе тэндэнцыя і сучаснай сусветнай навукі. Я ўдзячны бацькам за тое, што яны прывілі прагу да ведаў, да гісторыі, сваім родным і блізкім і ўсім тым, хто мяне падтрымліваў у маіх памкненнях стаць навукоўцам. Усё гэта дае мне магчымасць і жаданне працягваць займацца навукай і не спыняцца на дасягнутым.
– Ці сустракаліся на Вашым навуковым шляху перашкоды і як Вы іх пераадольвалі?
– Хутчэй за ўсё гэта былі спакусы кінуць усё і проста застацца звычайным выкладчыкам. Але, напэўна, гэта не мая рыса характару. Я не змог так зрабіць, таму што глыбока ўкаранілася прага да навуковага пошуку. Былі і ёсць розныя прапановы, якія ніяк не звязаны з навукай, але я вызначыў для сябе прынамсі тое, чым буду займацца, акрэсліў першасныя пытанні, на якія акцэнтую ўвагу. Сучасны свет настолькі шматінфармацыйны, што за ім нельга паспець. Вось таму і неабходна вылучаць для сябе, што важна.
– Як праходзіць Ваш звычайны дзень?
– Мой працоўны дзень вельмі насычаны. Шмат часу адводжу на вучэбны працэс ва ўніверсітэце: падрыхтоўку да заняткаў, праверку студэнцкіх работ і г.д. Актыўна займаюся навуковай дзейнасцю. Зараз вучуся ў дактарантуры, рыхтую доктарскую дысертацыю, а гэта ў сваю чаргу патрабуе пастаянных паездак у архівы, удзелу ў канферэнцыях і іншых навуковых мерапрыемствах. Акрамя таго, займаюся грамадскай працай: з’яўляюся навуковым кіраўніком студэнцкага навуковага гуртка “НіКа” на факультэце гісторыі, камунікацыі і турызму, куратарам групы, узначальваю Савет маладых вучоных універсітэта. Усё гэта патрабуе штодзённай увагі. Ну і, безумоўна, займаюся самаадукацыяй, напрыклад, нядаўна атрымаў сертыфікат на валоданне англійскай мовай на ўзроўні В2. Акрамя таго, я маю сям’ю, дзяцей – дачку Адэлію і сына Адама. Бацькоўства, лічу, – самая галоўная адказнасць у жыцці. Як усё паспяваю? Кладуся спаць вельмі позна і прачынаюся вельмі рана. Увайшоўшы ў гэты рытм жыцця, мне ўжо вельмі цяжка з яго выйсці.
– Чым Вас прываблівае гістарычная навука?
– Даследаванне гісторыі – гэта, вобразна кажучы, мой крыж, які я з гонарам нясу. Гісторыкаў рухае пэўны інтарэс, яны хочуць дакапацца да ісціны, пашырыць свой кругагляд. Веданне гісторыі дазваляе лепей разумець сучаснасць. Прыадкрыю таямніцу: колькі мы ні вучымся гісторыі, але ўсё роўна паўтараем тыя самыя памылкі. Між іншым гісторыя дае нам магчымасць зразумець саміх сябе: хто мы, адкуль мы пайшлі, для чаго жывём. Напрыклад, зразумець, што мы, беларусы, маем сваю шматвекавую гісторыю – цікавую, насычаную, са сваімі ўзлётамі і падзеннямі. Да таго ж займацца даследаваннем гісторыі вельмі цікава і прэстыжна. Гісторыкі, быццам дэтэктывы, даследуюць, знаходзяць і ніколі не спыняюцца ў сваім жаданні адшукаць шмат новага і цікавага. Гісторыя вельмі зацягвае. Я захапіўся ёю з 1995 года, калі мне матуля купіла энцыклапедыю “Я познаю мир. История”. Займацца гісторыяй мне падабаецца яшчэ і таму, што маю шанец знаёміцца з вельмі цікавымі людзьмі – неардынарнымі асобамі, інтэлектуаламі сусветнай велічыні. Гэта адбываецца ў тым ліку і падчас паездак на розныя мерапрыемствы. Гісторыя стала часткай майго жыцця, без чаго сябе не ўяўляю. Навука выклікае залежнасць, ад якой пазбавіцца вельмі цяжка. Я ніколі не сустракаў гісторыкаў, якія б, пакінуўшы навуку, сталі інжынерамі, але я бачыў інжынераў, хімікаў і прадстаўнікоў іншых прафесій, якія сталі гісторыкамі.
– Якія накірункі Вас цікавяць больш за ўсё?
– Я працую ў розных гістарычных накірунках – гэта гісторыя беларускага нацыянальнага руху і нацыянальнай ідэі, царкоўная гісторыя. Вынікам гэтай працы стала выдадзеная ў 2019 годзе кніга пад назвай “Вячаслаў Багдановіч. Царква і дзяржава. Выбраныя артыкулы і прамовы”, з прэзентацыяй якой я ездзіў па розных гарадах і вёсках Беларусі. Кніга змяшчае ў сабе збор твораў Вячаслава Багдановіча. Я выступаў яе рэдактарам, каментатарам, укладальнікам, перакладчыкам з польскай мовы. Яна прызначана для святароў, семінарыстаў і ўсіх, хто цікавіцца гісторыяй.
– Як Вы лічыце, да чаго стымулюе ўзнагарода, якую атрымалі ў ліку таленавітых маладых вучоных і Вы?
– Безумоўна, маладыя навукоўцы заслугоўваюць узнагарод. Гэта вельмі матывуе працягваць далей свае навуковыя пошукі, у тым ліку гэта вялікая матэрыяльная падтрымка, бо, канешне, паездкі патрабуюць выдаткаў. Але перш-наперш узнагарода – гэта яшчэ і вялікая адказнасць перад Бацькаўшчынай, беларускім народам.
– Ці ёсць у Вас захапленні апроч навукі?
– Я займаюся спортам, найперш баскетболам, музыкай – іграю на флейце і гітары. Лічу, што музыка з’яўляецца вельмі важнай для людзей, якія займаюцца інтэлектуальнай працай. Яна дазваляе расслабіцца, дае лагічнасць у пабудове думак, удасканальвае наша светаўспрыняцце, дазваляе ўбачыць пашыраную карціну навакольнай рэчаіснасці. Калі я адчуваю стомленасць, то заўсёды іграю ці то на флейце, ці то на гітары. Акрамя таго, мяне захапляе беларуская літаратура. Ёсць жаданне прачытаць творы ўсіх беларускіх аўтараў, пакрысе я гэта ажыццяўляю. Найбольш падабаецца мемуарная літаратура з пункту гледжання не толькі даследчыка, але і абывацеля.
– Падзяліцеся, калі ласка, сваімі планамі.
– У бліжэйшы час хачу скончыць дактарантуру і абараніць доктарскую дысертацыю на тэму “Беларускі нацыянальны рух у Заходняй Беларусі ў міжваенны перыяд”. Для гэтага патрэбна прааналізаваць велізарны аб’ём матэрыялу. Акрамя таго, ёсць некалькі праектаў па выданні кніг.
– Ці можаце назваць якасці, якія непазбежна прывядуць да поспеху?
– На маю думку, неабходнымі якасцямі з’яўляюцца крэатыўнасць, нестандартнасць, шчырасць. І не здзіўляйцеся, калі скажу, што гэта нонканфармізм – гатоўнасць, нягледзячы на ніякія абставіны, дзейнічаць насуперак меркаванню і пазіцыі іншых, гатоўнасць адстойваць строга супрацьлеглы погляд, рабіць тое, што астатнія не могуць альбо не хочуць. Калі ты шчыра адданы справе, апантаны ёю, то непазбежна дасягнеш поспеху!
Гутарыла Таццяна СУШКО.