Працэс збліжэння сістэм вышэйшай адукацыі краін Еўропы пачаўся ў сярэдзіне 1970-х гадоў з прыняццем у ЕС Рэзалюцыі аб праграме супрацоўніцтва ў сферы адукацыі. У 1999 годзе міністрамі адукацыі 29 еўрапейскіх дзяржаў была падпісана так званая Балонская дэкларацыя, якая паклала пачатак актыўнай сумеснай працы па гарманізацыі сістэм вышэйшай адукацыі ў Еўропе. Пачаўшыся с краін Еўрасаюза, гэты рух далей пашырыўся і на іншыя еўрапейскія краіны і атрымаў назву Балонскага працэсу.
Мэтамі дадзенага працэсу з'яўляюцца:
- пабудова еўрапейскай зоны вышэйшай адукацыі як ключавога напрамку развіцця мабільнасці грамадзян з магчымасцю працаўладкавання;
- фарміраванне і ўмацаванне інтэлектуальнага, культурнага, сацыяльнага і навукова-тэхнічнага патэнцыялу Еўропы;
- павышэнне прэстыжнасці ў свеце еўрапейскай вышэйшай школы;
- забеспячэнне канкурэнтаздольнасці еўрапейскіх ВНУ;
- дасягненне большай сумяшчальнасці і параўнальнасці нацыянальных сістэм вышэйшай адукацыі;
- павышэнне якасці адукацыі;
- павышэнне цэнтральнай ролі ўніверсітэтаў у развіцці еўрапейскіх культурных каштоўнасцяў, калі ўніверсітэты разглядаюцца як носьбіты еўрапейскай свядомасці.
Балонская дэкларацыя, а таксама шэраг іншых міжнародных дакументаў, прынятых у яе развіццё, усталёўваюць наступныя асноўныя прынцыпы фарміравання агульнаеўрапейскай адукацыйнай прасторы:
- увядзенне агульназразумелых, параўнальных кваліфікацый ў галіне вышэйшай адукацыі;
- пераход на шматступенную сістэму вышэйшай адукацыі (без канкрэтнай прывязкі да мадэлі бакалаўрыят-магістратура);
- увядзенне ацэнкі працаёмкасці (курсаў, праграм, нагрузкі) у тэрмінах заліковых адзінак (крэдытаў) і адлюстраванне вучэбнай праграмы ў дадатку да дыплома, узор якога распрацаваны ЮНЕСКА;
- павышэнне акадэмічнай мабільнасці студэнтаў, выкладчыкаў і адміністрацыйна-кіраўніцкага персаналу;
- забеспячэнне неабходнай якасці вышэйшай адукацыі, узаемнае прызнанне кваліфікацый і адпаведных дакументаў у галіне вышэйшай адукацыі;
- забеспячэнне рэгуляванай аўтаномнасці ВНУ;
- увядзенне аспірантуры і дактарантуры ў агульную сістэму вышэйшай адукацыі (у якасці трэцяй ступені вышэйшай адукацыі);
- наданне «еўрапейскага вымярэння» вышэйшай адукацыі (яго арыентацыя на агульнаеўрапейскія каштоўнасці) і павышэнне прывабнасці, канкурэнтаздольнасці еўрапейскай адукацыі;
- рэалізацыя сацыяльнай ролі вышэйшай адукацыі, яе даступнасць, развіццё сістэмы дадатковай адукацыі (так званая "адукацыя на працягу ўсяго жыцця");
- пераход да агульнаеўрапейскай адукацыйнай і даследчай прасторы. Краіны далучаюцца да Балонскай дэкларацыі на добраахвотнай аснове.
Асноўная стратэгічная мэта Балонскага працэсу ўжо дасягнута - у 2010 г. на канферэнцыі міністраў адукацыі ў Вене і Будапешце было абвешчана аб пачатку функцыянавання Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі (ЕПВА). Фактычнае ж існаванне Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі бярэ пачатак з 1 ліпеня 2010 г. Цяпер мэта Балонскага працэсу заключаецца ў далейшым удасканаленні ЕПВА з мэтай павышэння прывабнасці і канкурэнтаздольнасці еўрапейскай адукацыі ў сучасным свеце.
Фарміраванне ЕПВА адбывалася і адбываецца ў адпаведнасці з прынцыпам захавання і ўзгаднення разнастайных нацыянальных сістэм адукацыі. Балонскі працэс не патрабуе ўніфікацыі і падпарадкавання, рэзкіх рэвалюцыйных крокаў, адарваных ад нацыянальных кантэкстаў. Важная прадуманая, комплексная, гнуткая стратэгія эвалюцыйнага развіцця адукацыі, нацэленая на павышэнне яе якасці. ЕПВА прадугледжвае зразумеласць, адкрытасць, празрыстасць сістэм вышэйшай адукацыі дзяржаў-удзельніц Балонскага працэсу.
Пытанне аб уключэнні Беларусі ў Еўрапейскую прастору вышэйшай адукацыі быў абмеркаваны і прыняты на канферэнцыі міністраў адукацыі краін агульнаеўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі 14 мая 2015 у Ерэване (Арменія).
Афіцыйны сайт http://www.ehea.info/
Асноўныя дакументы
Дэкларацыя, Камюніке Міністраў адукацыі, аналітычныя даклады "Trend's"
Кіраўніцтва карыстальніка "Еўрапейскай сістэмы назапашвання і перакладу крэдытаў" (2005,2009,2015)
Еўрапейская рамка кваліфікацый
Еўрапейскі падыход да ацэнкі якасці сумесных праграм
Ерэванскае камюніке. Камюніке Канферэнцыі міністраў Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі (Ерэван, Арменія, 14-15 мая 2015 г.) Руская
Бухарэсцкае камюніке. Максімальнае выкарыстанне нашага патэнцыялу: Кансалідацыя Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі. Камюніке Канферэнцыі міністраў Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі (Бухарэст, Румынія, 26-27 красавіка 2012 г.) Руская;
Будапешцка-Венская дэкларацыя аб стварэнні Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі. Прынятая 12 сакавіка 2010 года на Юбілейнай канферэнцыі міністраў адукацыі краін-удзельніц Балонскага працэсу (Будапешт, Вена, 11-12 сакавіка 2010 г.) Руская;
Левенское камюніке. Балонскі працэс 2020 працэнта - Еўрапейская прастора вышэйшай адукацыі ў новым дзесяцігоддзі. Камюніке Канферэнцыі еўрапейскіх міністраў, адказных за вышэйшую адукацыю (Левен / Лувен-Ла-Нев, 28-29 красавіка 2009 г.) Руская;
Лонданскае камюніке. Да Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі: адгукаючыся на выклікі глабалізаваным свету. Камюніке Канферэнцыі еўрапейскіх міністраў, адказных за вышэйшую адукацыю (Лондан, 17-18 мая 2007 г.) Руская;
Бергенскае камюніке. Еўрапейская прастора вышэйшай адукацыі: дасягненне мэтаў. Камюніке Канферэнцыі еўрапейскіх міністраў, адказных за вышэйшую адукацыю (Берген, Нарвегія,19-20 мая 2005 г.) Руская;
Берлінскае камюніке. Стварэнне Еўрапейскай прасторы вышэйшай адукацыі. Камюніке Канферэнцыі еўрапейскіх міністраў, адказных за вышэйшую адукацыю (Берлін, Германія, 19 верасня2003 г.) Руская;
Праскае камюніке. Да зоне Еўрапейскага вышэйшай адукацыі. Камюніке сустрэчы еўрапейскіх міністраў, адказных за вышэйшую адукацыю (Прага, Чэхія, 19 мая 2001 г.) Руская;
Петэборгская дэкларацыя студэнтаў (Гётэборг, Швецыя, 25 сакавіка 2001 г.)
Балонская дэкларацыя: Зона Еўрапейскай вышэйшай адукацыі. Сумесная заява еўрапейскіх міністраў адукацыі (Балоння, Італія, 19 чэрвеня 1999 г.) Руская;
Сорбонская дэкларацыя. Сумесная дэкларацыя аб гарманізацыі архітэктуры еўрапейскай сістэмы вышэйшай адукацыі чатырох міністраў, якія прадстаўляюць Вялікабрытанію, Германію, Францыю і Італію (Сарбона, Францыя, 25 мая 1998 г.) Руская;
Лісабонская канвенцыя. Канвенцыя аб прызнанні кваліфікацый, якія адносяцца да вышэйшай адукацыі ў еўрапейскім рэгіёне (Лісабон, Партугалія, 11 красавіка 1997 г.) Руская;
Вялікая хартыя еўрапейскіх універсітэтаў (Балоння, Італія, 18 верасня 1988 г.) Руская.
Рабочы план па ўкараненні інструментаў ЕПВА на 2019 г.